Cuộc khủng hoảng Đan Mạch: cơ hội bất ngờ của Bismarck
Ẩn phía sau
bất kỳ cuộc chiến nào cũng là tiền, và kẻ nào sở hữu nguồn lực kinh tế lớn hơn,
kẻ đó càng có nhiều khả năng giành chiến thắng cuối cùng. Tiền bạc là vấn đề
nan giải đầu tiên mà Bismarck gặp phải trong tiến trình thống nhất nước Đức.
Khi Wilhelm
I kế vị ngai vàng ngăm 1861, khó khăn chính của ông là Quốc hội do phe tự do nắm
giữ. Kể từ cuộc Cách mạng tư sản Pháp vào cuối thế kỷ XVIII, chủ nghĩa tự do với
khái niệm dân chủ là cốt lõi đã càn quét khắp châu Âu, đặc biệt là sau cuộc
Cách mạng năm 1848, ảnh hưởng của những người tự do ở châu Âu trở nên sâu rộng
hơn rất nhiều, thậm chí các phương thức bạo lực đẫm máu đã được sử dụng để cố gắng
phá vỡ hoàn toàn cấu trúc quyền lực chuyên chế phong kiến. Ở Phổ, nơi truyền thống
tư tưởng bảo thủ hơn, những người tự do tỏ ra háo hức với mô hình dân chủ của
Pháp và Anh, nhưng từ tận đấy lòng, họ lại sợ cuộc các mạng đẫm mấu mà Pháp trải
qua. Đây là điểm yếu chết người nhất của những người tự do Phổ. Họ vẫn là những
người theo chủ nghĩa dân tộc địa phương, chẳng qua chỉ khoác lên mình một lớp vỏ
bọc của chủ nghĩa tự do.
Wilhelm I
đã kế thừa truyền thống của quân đội Phổ. Sự nghiệp cầm quân suốt nhiều năm
giúp ông rèn luyện tư duy xây dựng quân đội. Năm 1848, ông về phe thiểu số kiên
quyết nhất trong vấn đề sử dụng lực lượng quân sự để đàn áp cuộc Cách mạng châu
Âu và phản đối bất kỳ thỏa hiệp chính trị nào. Ông tin rằng sức mạnh quân sự và
sự tập trung hóa chính trị cao độ là điều tiên quyết cho sự trỗi dậy của nước
Phổ. Điều này hoàn toàn tương đồng với quan điểm của Bismarck.
Năm 1862, dự
luật cải cách quân đội của Wilhelm I liên tục bị Quốc hội cản trở. Ông quyết
tâm đề cử Bismarck – một nhân vật vốn gây ra rất nhiều tranh cãi làm Thủ tướng
kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phổ. Trong bài phát biểu nhậm chức, Bismarck đề xuất
lý luận "sắt và máu" nổi tiếng của mình. Ông nói: "Những vấn đề
chính hiện tại không thể giải quyết bằng bài phát biểu và nghị quyết dựa trên
đa số. Đây là sai lầm của chúng ta trong những năm 1848 và 1849. Chúng ta chỉ
có thể giải quyết chúng bằng sắt và máu". Đồng thời, Bismarck cũng tiêm
thêm một liều thuốc trợ tim cho Wilhelm I: "Nếu sớm muộn gì chúng ta cũng
phải chết, liệu chúng ta có thể chết một cách vinh quang hơn hay không… Đức vua
không còn đường lui nữa, chỉ còn cách tranh đấu thôi!". Kể từ đó, Bismarck
giành được sự ủng hộ mạnh mẽ của Wilhelm I cho chính sách của mình.
Cốt lõi của
dự luật cải cách quân sự là tăng cường quân đội chính quy và làm suy yếu lực lượng
vệ binh quốc gia. Theo dự luật này thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự thường
xuyên sẽ kéo dài, từ hai năm thành ba năm. Lý do bề nổi dẫn tới sự phản đối của
Quốc hội là chi tiêu quân sự quá lớn, nhưng nguyên nhân cốt lõi là họ bất mãn
vì vai trò của lực lượng vệ binh quốc gia sẽ bị giảm cấp. Tập đoàn thế lực quý
tộc phong kiến Junker đóng vai trò nòng cốt trong kết cấu của quân đội Phổ.
Trong khi đó vệ binh quốc gia đại diện cho sức mạnh tư sản mới nổi của giai cấp
trung lưu thành thị. Kết quả tất yếu của việc tăng cường quân đội chính quy là
tăng cường hơn nữa sức mạnh chuyên chế của Phổ. Đây là một điều cấm kỵ đối với
Quốc hội theo phe tự do. Thủ đoạn của họ là từ chối phê duyệt ngân sách của
chính phủ và gây sức ép với Bismarck về vấn đề tiền bạc. Bismarck cũng không hề
non kém, ngay lập tức ông đe dọa sẽ cho giải tán Quốc hội và nắm quyền mà không
cần Quốc hội.
Trong khi
hai bên đang rơi vào bế tắc, cuộc khủng hoảng Đan Mạch bất ngờ ập tới. Tháng 3
năm 1863, quốc vương Đan Mạch muốn sáp nhập hai vùng lãnh thổ đang có tranh chấp
ở khu vực biên giới Pudan là Schleswig và Holstein vào bản đồ. Việc này ngay lập
tức kích hoạt cảm xúc chủ nghĩa dân tộc Phổ. Mặc dù hai khu vực này được cai trị
bởi Đan Mạch theo Hiệp ước London 1852, nhưng trên thực tế chủ quyền vẫn thuộc
về Liên bang Đức. Những đám mây đen của chiến tranh bắt đầu bao phủ bầu trời nước
Phổ.
Với
Bismarck, đây đúng là cơ hội ngàn năm có một. Ông sẽ sử dụng chiến tranh với
Đan Mạch để làm suy yếu sự chống đối của những người tự do trong nước và củng cố
quyền lực của bản thân. Lúc này, Bismarck rất cần một chiến thắng trong cuộc
chiến tranh với nước ngoài. Nếu phân tích từ phương diện chiến lược, có thể thấy
thủ đoạn của Bismarck hết sức bình tĩnh và tinh quái. Để đạt được mục tiêu đánh
bại Đan Mạch, ông tìm cách lôi kéo Áo. Cuối cùng, ông khéo léo đề xuất rằng
Schleswig sẽ đặt dưới sự cai trị của Phổ, còn Holstein thuộc về Áo, và Áo đã
hân hoan chấp nhận đề xuất này. Đồng thời, để tránh sự can thiệp của các cường
quốc châu Âu khác, Bismarck đã vô về Anh, Pháp và Nga bằng cách ủng hộ "Hiệp
ước London" và duy trì trật tự châu Âu hiện có.
Các thủ đoạn
chính trị và kỹ năng ngoại giao của Bismarck trong cuộc khủng hoảng Đan Mạch đã
phát huy hiệu quả tối đa, bộ máy quân sự của Phổ thừa sức đối phó với Đan Mạch,
nhưng điều lo lắng nhất đối với Bismarck là khoản chi phí chiến tranh khổng lồ
chưa thể giải quyết. Quốc hội vẫn kiên quyết phản đối chính sách đối nội và đối
ngoại của ông, hoàn toàn không chấp nhận thông qua dự toán chiến tranh.
Trích "Chương 1, Chiến tranh tiền tệ - phần 2 - Sự thống trị của quyền lực tài chính, Song Hong Bing"
Đọc tiếp:
Nhận xét
Đăng nhận xét