Seligman nhậm chức Bộ trưởng Bộ Tài chính
 |
| Tổng thống Grant |
Bất chấp sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Mỹ sau
chiến tranh và sự gia tăng nhanh chóng của các gia tộc giàu có, tình hình tài
chính của chính phủ Mỹ vẫn không mấy sáng sủa. Năm 1866, Kho bạc Mỹ chỉ còn lại
khoảng 100 triệu đô-la và nợ công nhanh chóng phình to, lên tới 3 tỷ đô-la
trong cuộc chiến. Trong quá trình tái thiết nền kinh tế, Bộ Tài chính Mỹ đang
chuẩn bị phát hành trái phiếu chính phủ dài hạn kéo dài từ 10 đến 40 năm để
thanh toán các khoản nợ ngắn hạn. Với tư cách là một ngôi sao tiêu thụ trái phiếu
chính phủ trong giai đoạn chiến tranh, Seligman cũng bao trọn cả một khối lượng
nghiệp vụ cực lớn trong việc phát hành nợ quốc gia dài hạn.
Trong kỷ nguyên của Tổng thống Lincoln, Seligman có mối quan
hệ khá tốt với ba vị Bộ trưởng Bộ Tài chính. Tổng thống Grant, người nhậm chức
vào năm 1869, là người bạn gần gũi mà Joseph Seligman đã kết thân khi ông mở cửa
hàng tạp hóa ở Pennsylvania. Tổng thống Grant thậm chí đã nói chuyện riêng với
Seligman và hỏi ông có muốn làm Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ không. Mặc dù năng lực
của Joseph không phải là vấn đề, nhưng ông lại không sẵn sàng xuất đầu lộ diện
nên đã khéo léo từ chối lời mời của Tổng thống Grant. Thật bất ngờ, George
Potter, Bộ trưởng Bộ Tài chính mới do Tổng thống Grant bổ nhiệm, đã trở thành đối
thủ của Joseph. Mối quan hệ của họ ban đầu không đến nổi tệ, thậm chí còn cùng
nhau xây dựng kế hoạch để đạt được sự đồng thuận về các vấn đề liên quan đến Bộ
Tài chính, đặc biệt là việc gia hạn nợ quốc gia, ổn định tiền tệ và thiết lập
tín dụng ở nước ngoài của chính phủ Mỹ. Trong đó, sự đồng thuận của họ ở hai
khía cạnh rất quan trọng: Một là Mỹ sẽ nối lại hệ thống tiền tệ kim loại và ngừng
phát hành tiền xanh Lincoln. Thứ hai là chiến tranh đã kết thúc, tình hình
chính trị ổn định và mức lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ là quá cao, lên tới
6%.
Xin lưu ý rằng tại thời điểm này, Joseph không có chức danh
cụ thể mà vẫn đường hoàng thảo luận về các chính sách tài chính và tiền tệ với
Bộ trưởng Bộ Tài chính. Điều này cho thấy tầm ảnh hưởng sâu sắc của Joseph với
chính phủ Mỹ. Ví dụ, mức định giá 6% của khối nợ quốc gia sẽ liên quan hơn đến
phương hướng của thị trường trái phiếu khổng lồ trị giá 3 tỷ đô-la, gia tộc
Seligman với tư cách là người thiết lập quy tắc trò chơi, đồng thời cũng là một
"người chơi" lớn trong thị trường trái phiếu, nên sự xung đột lợi ích
hoàn toàn có thể nhận thấy, tuy nhiên mọi chuyện vẫn diễn ra hết sức suôn sẻ.
Mỗi khi gia tộc Seligman đưa ra sự phán đoán và giải thích,
toàn bộ thị trường trái phiếu Mỹ đều phải lắng nghe một cách cẩn thận, bởi vì mỗi
sự thay đổi dù là mức phần trăm lãi suất nhỏ nhất đều có thể dẫn tới sự thành
công hay thất bại của doanh nghiệp trên thị trường trái phiếu khổng lồ. Gia tộc
Seligman và Bộ trưởng Bộ Tài chính đã đạt được sự đồng thuận rằng lãi suất khối
nợ quốc gia của Mỹ nên được đặt ở mức 5%.
Nhưng khi Potter báo cáo kế hoạch phát hành trái phiếu cho
Quốc hội, mức lãi suất không phải là 5% như hai người đề xuất, mà được điều chỉnh
thành 4,5%. Joseph biết tin, vô cùng nổi giận vì Potter không thống báo với ông
mà tự ý giảm mức lãi suất xuống còn 4,5%, sự khác biệt lên tới 0,5%. Joseph đi
thẳng đến văn phòng của Potter và phản đối ầm ĩ. Ông cho rằng mức lãi suất như
vậy là quá thấp và giảm quá nhanh, trái phiếu với mức lãi suất như vậy sẽ không
thể bán được ở thị trường châu Âu. Là một nhà bảo lãnh phát hành, mức lãi suất
nợ quốc gia càng cao thì sẽ càng dễ bán, phí bảo lãnh cũng càng nhiều thêm,
4,5% lãi suất nợ quốc gia sẽ làm gia tăng đáng kể mức độ khó khăn trong quá
trình rao bán trái phiếu và hẳn nhiên sẽ làm giảm biên lợi nhuận của gia tộc
Seligman. Tuy nhiên, Potter đang đứng trên quan điểm của chính phủ Mỹ để xem
xét vấn đề. Giảm 0,5% mức lãi suất sẽ giúp đáng kể chi tiêu tài chính của chính
phủ, gián tiếp giảm gánh nặng thuế cho mọi người, mang lại lợi ích cho đất nước
và người dân. Với tư cách là Bộ trưởng Bộ Tài chính, ông không có nghĩa vụ phải
báo cáo trước với các chủ ngân hàng Phố Wall. Theo lý thuyết, Potter đã vi phạm
"quy tắc ngầm" do các chủ ngân hàng quốc tế đặt ra.
Đừng quên rằng, ai là người kiểm soát các kênh tín dụng và
dòng vốn trên thị trường tài chính thế giới, ai là người thực sự thiết lập nên
quy tắc trò chơi! Trên thị trường tài chính thế giới, "Ai nắm được kênh
thì người đó sẽ là vua" chính là một chân lý đẫm máu. Với tư cách là một
nhà môi giới trái phiếu mà Joseph dám tự tiện xông vào văn phòng Bộ trưởng Bộ
Tài chính Mỹ, đây là một điều không thể tin được đối với người Trung Quốc,
nhưng ở phương Tây, nơi "quyền lực tài chính là tối thượng" thì điều
đó hết sức bình thường. Phố Wall thiết lập phương châm, còn Washington thực hiện
các chính sách, quá khứ là vậy, hiện tại cũng là vậy.
Joseph nhấn mạng rằng mức lãi suất thấp như vậy không chỉ
khiến cho trái phiếu chính phủ không thể bán ở thị trường châu Âu, mà còn không
thể bán ở bất cứ đâu trên thế giới. Tuy nhiên, thái độ của Potter vẫn không lay
chuyển. Khoản nợ quốc gia trị giá 3 tỷ đô-la, nếu giảm đi 0,5% lãi suất thì sẽ
giúp chính phủ giảm được khoản chi phí 15 triệu đô-la, cần phải nhớ rằng Bộ Tài
chính Mỹ khi đó chỉ có tổng cộng 100 triệu đô-la! Potter lạnh lùng nói:
"Tôi đã quyết định lãi suất 4,5% là rất phù hợp." Joseph tức giận đến
nỗi nói thẳng với Potter: "Ông là một gã điên, cực kỳ ngu xuẩn!"
Đễ hỗ trợ cho lập luận của mình, Joseph ngay lập tức viết
thư cho anh trai Henry ở Frankfurt, nhờ ông ấy dò hỏi xem các chủ ngân hàng người
Đức có sẵn sàng chấp nhận báo giá của Potter hay không. Cùng lúc đó, ông lại lệnh
cho William – một người anh em khác ở Paris đi tìm hiểu phản ứng của thị trường
tài chính Paris. Kết quả phản ứng của các gia tộc Mallet, Mirabaud và
Hottinguer ở Paris hoàn toàn nhất trí với Joseph, với định mức lãi suất trái
phiếu thấp như vậy của Potter thì sẽ không phát hành thành công ở thị trường
châu Âu, 5% là hạn mức tối thiểu.
Tuy nhiên, Potter vẫn khăng khăng quan điểm của mình và từ
chối nhượng bộ các chủ ngân hàng quốc tế. Do có sự đồng thuận của các chủ ngân
hàng quốc tế châu Âu, Joseph cũng từ chối nhượng bộ, và bắt đầu vận động các
thành viên Quốc hội khuyên Potter ngừng ngay ý định "hoang đường"
này. Và điều đó đã chọc giận Potter. Ông đưa ra lời kháng nghị rằng, Joseph
hoàn toàn không có quyền can thiệp trực tiếp vào quyết định của Quốc hội. Chẳng
bao lâu, sự thù địch của hai người trở nên công khai. Rất rõ ràng, ai kiểm soát
các kênh tài chính quốc tế thì người đó có thể gây sức ép cho chính phủ và thậm
chí đối đầu trực tiếp với chính phủ.
Khi hai bên rơi vào tình trạng bế tắc, Quốc hội Mỹ đã đưa ra
thỏa hiệp. Ngày 14 tháng 7 năm 1870 và ngày 12 tháng 1 năm 1871, Quốc hội ủy
quyền phát hành hai loại trái phiếu chính phủ với tổng trị giá 1,5 tỷ đô-la. Ở
một mức độ nào đó, tỷ suất lợi nhuận của đợt phát hành này đã thiên về kế hoạch
của Potter. Chỉ 200 triệu đô-la trong 1,5 tỷ đô-la trái phiếu phát hành với lãi
suất 5%, coi như nể mặt gia tộc Seligman, định mức lãi suất của lượng trái phiếu
còn lại thậm chí còn thấp hơn cả lời đề nghị 4,5% của Potter – chỉ 3,5%. Điều
này khiến Joseph bị ảnh hưởng rất nặng nề, vô cùng chán nản và ông cảm thấy
mình đã bị lợi dụng. Trên thực tế, mục đích chính của Potter trong việc hợp tác
với Joseph là sử dụng tài năng của Joseph giúp ông thiết lập nên một kế hoạch.
Cuối cùng, ông chỉ tiến hành điều chỉnh lãi suất phát hành trái phiếu, trong
khi các phần khác vẫn sử dụng kế hoạch của Joseph. Để coi như bù đắp, gia tộc
Seligman sẽ nhận được thương vụ bảo lãnh phát hành trái phiếu trị giá 200 triệu
đô-la với mức lãi suất 5%, những người tham gia trên thị trường đều nghĩ vậy,
nhiều nhà bảo lãnh trái phiếu của Phố Wall đã đổ xô đến gặp Joseph để làm nhà
phân phối.
Không ai ngờ rằng Bộ Tài chính Mỹ chỉ giao cho gia tộc
Seligman phát hành lượng trái phiếu trị giá 100 triệu đô-la với mức lãi suất
5%, bằng một nửa mong đợi. Tháng 3 năm 1871, trong một lá thư gửi bạn, William
Seligman ở Paris giận dữ nói: "Tôi đã hoàn toàn bị sốc bởi nội dung của bức
điện tối qua. Potter đã chỉ định một đại lý bảo lãnh số trái phiếu Mỹ ở châu
Âu. Seligman thậm chí không nằm trong danh sách này. Điều này hoàn toàn ngược lại
với những gì chúng tôi tin tưởng. Xét theo tình hình hiện tại, rõ ràng chúng
tôi đã bị chính phủ chơi đùa. Chúng tôi không biết điều gì đã khiến cho họ phớt
lờ sự tồn tại của chúng tôi. Sự đãi ngộ kiểu này thực sự là bất công, rốt cuộc
là vì thù oán cá nhân của Potter đối với chúng tôi, hay là do ông ta thiếu niềm
tin vào chúng tôi, hay là các đối thủ cạnh tranh đã sử dụng mưu ma chước quỷ
nào đó?"
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng đã cân nhắc lợi hại, sau khi suy
nghĩ kỹ càng, ông quyết định cho gia tộc Seligman vào nhóm bảo lãnh phát hành,
nhưng chỉ là một thành viên bình thường và không được hưởng bất kỳ sự đối xử đặc
biệt nào. Trước sự "sỉ nhục" này, Seligman kết luận rằng việc bán
trái phiếu chính phủ chắc chắn sẽ thất bại. Do mối liên hệ cá nhân sâu sắc của
Seligman trong vòng kết nối của các ngân hàng quốc tế, lời khẳng định "như
đinh đóng cột" của ông quả nhiên ứng nghiệm, tình hình tiêu thụ trái phiếu
diễn tiến cực kỳ tồi tệ. Cuối cùng, bất đắc dĩ Potter phải bán thẳng ra thị trường
lượng trái phiếu vẫn còn tồn đọng. Phương pháp cố gắng bỏ qua các kênh tài
chính mà mạng lưới ngân hàng quốc tế bấy lâu nay khổ tâm gây dựng đã bị các
ngân hàng quốc tế tẩy chay trên thị trường, hầu hết các trái phiếu đều không thể
bán nổi. Trong cơn tuyệt vọng, Potter đành phải mời gia tộc Seligman tham gia
hai tập đoàn tài chính bảo lãnh phát hành trái phiếu tại London và New York. Và
thế là trái phiếu quả nhiên lại bán rất chạy. Cuối cùng, Tổng thống Grant rất
vui mừng tuyên bố rằng việc phát hành trái phiếu giúp thiết lập nền tảng tín dụng
ở nước ngoài của Mỹ.
Trích "Chương 4, Chiến tranh tiền tệ - phần 2 - Sự thống trị của quyền lực tài chính, Song Hong Bing"
Đọc tiếp:
Nhận xét
Đăng nhận xét