Địa vị lịch sử của đồng
đô-la bạc trắng ở Mỹ
Theo đạo luật
về tiền đúc năm 1792 (Coinage Act of 1792), bạc trắng trở thành loại tiền tệ hợp
pháp tại Mỹ. Một đô-la Mỹ bằng bạc chứa 24,1 gam bạc trắng nguyên chất, tỉ giá
giữa vàng và bạc là 1:15. Với tư cách là thước đo tiêu chuẩn cơ bản nhất của tiền
tệ Mỹ, đồng đô-la được xây dựng trên nền tảng của bạc trắng. Kể từ đó trở về
sau, trong suốt một thời gian dài, nước Mỹ đã duy trì chế động song hành giữa
tiền vàng và tiền bạc.
 |
| Giấy bạc mệnh giá 1 USD |
Đến tháng 2
năm 1873, dưới áp lực của gia tộc Rothschild ở châu Âu, Tổng thống Mỹ ban hành
“Đạo luật tiền đúc năm 1873”, theo đó chế độ dùng bạc trắng làm tiền tệ bị hủy
bỏ, chế độ bản vị vàng là chế độ duy nhất được thực thi lúc này. Do nắm giữ phần
lớn các mỏ vàng và nguồn cung ứng vàng trên thế giới, nên trên thực tế, gia tộc
Rothschild đã khống chế được nguồn cung ứng tiền của cả châu Âu. Các mỏ bạc trắng
nằm rải rác hơn so với các mỏ vàng, sản lượng và lượng cung ứng bạc cũng nhiều
hơn nên việc khống chế các mỏ bạc cũng khó khăn hơn. Vì vậy, trong khoảng năm
1873, dòng họ Rothschild đã nhiều lần tìm cách ép các quốc gia châu Âu xóa bỏ
chế độ dùng bạc làm tiền tệ và thực thi chế độ bản vị vàng. Đạo luật này đã gây
ra sự phản đối quyết liệt ở các bang sản xuất bạc tại miền Tây nước Mỹ. Các nhà
sản xuất bạc gọi đạo luật này là “Tội ác năm 1873” (Crime of 1873) và sau đó tổ
chức cuộc vận động dân chúng ủng hộ bạc trắng rất quyết liệt và rầm rộ.
Để làm dịu
sự phẫn nộ của các nhà sản xuất bạc cũng như lấy lại sức ảnh hưởng của các nhà
ngân hàng núp bóng giới tài phiệt châu Âu, Quốc hội Mỹ đã thông qua “Đạo luật
Bland-Allison năm 1878”, yêu cầu Bộ Tài chính Mỹ mỗi tháng phải mua vào một lượng
bạc trị giá từ 2 đến 4 triệu đô la, thiết lập lại tỉ giá giữa vàng và bạc là
1:16. Tiền bạc và tiền vàng có đầy đủ hiệu lực pháp lý như nhau, có thể dùng để
chi trả cho các khoản nợ. Giống như “Chứng chỉ vàng”, Bộ Tài chính cũng đồng thời
phát hành “Chứng chỉ bạc.” Để thuận tiện cho lưu thông, “Chứng chỉ bạc” 1 đô-la
có giá trị tương đương với tờ một đô-la Mỹ.
Sau này, “Đạo
luật Bland-Allison năm 1878” bị “Đạo luật mua bạc trắng của Sherman năm 1890”
thay thế. Đạo luật mới tăng thêm lượng bạc trắng mà Bộ Tài chính cần mua vào với
số lượng là 4,5 triệu ounce.
Kể từ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ thành lập
năm 1913, tờ giấy bạc của Cục Dự trữ Liên bang (Federal Reserve Note) bắt đầu
được phát hành và có giá trị như tiền tệ chính thức cho đến khi cuộc khủng hoảng
xảy ra vào năm 1929. Đến năm 1933, tờ giấy bạc dự trữ liên bang này vẫn có thể
được hoán đổi ngang giá trị với vàng.
Năm 1933,
trong lĩnh vực lưu thông tiền tệ còn có “Chứng chỉ vàng” và “Giấy bạc Nhà nước
Mỹ” (United States Note).
“Giấy bạc
Nhà nước Hoa Kỳ” chính là loại tiền tệ hợp pháp đầu tiên của Mỹ được Lincoln
phát hành trong thời kỳ nội chiến, tức là “Tiền xanh Lincoln.” Tổng lượng phát
hành của loại tiền này bị hạn định trong khoảng 346.681.016 đô-la Mỹ. Năm 1960,
nó chỉ chiếm 1% tổng lượng lưu thông tiền tệ của Mỹ. Ngoài bốn loại tiền tệ chủ
yếu kể trên, trên thị trường tiền tệ Hoa Kỳ còn có sự hiện diện của một số hình
thức tiền tệ khác với số lượng không đáng kể. Năm 1933, sau khi Roosevelt phế bỏ
chế độ bản vị vàng và tuyên bố việc tích trữ vàng với số lượng lớn là phi pháp,
chứng chỉ vàng lập tức bị đẩy ra khỏi dòng lưu thông tiền tệ. Như vậy, trên thị
trường tiền tệ chỉ còn lại “Giấy bạc của Cục Dự trữ Liên bang”, “Chứng chỉ bạc trắng” và “Giấy bạc
Nhà nước Hoa Kỳ.” Do không đủ và có giới hạn trong phát hành nên “Giấy bạc Nhà
nước Hoa Kỳ” không bị các nhà tài phiệt Ngân hàng quốc tế liệt vào dạng tiền tệ
nguy hiểm. Tuy nhiên, đối với các nhà tài phiệt Ngân hàng quốc tế thì “Chứng chỉ
bạc trắng” phiền phức hơn nhiều.
Do bị pháp luật quy định phải mua bạc hàng năm, đến
thập niên 30, Bộ Tài chính Mỹ đã có một lượng bạc trắng lên đến hơn 6 tỉ ounce,
tổng lượng dự trữ đã lên gần đến 200 nghìn tấn. Thêm vào đó, các mỏ khai thác bạc
trắng phân bố rộng khắp thế giới, lượng khai thác cũng khả quan hơn, nếu như việc
tiền tệ hóa toàn bộ “Chứng chỉ bạc trắng” do Bộ Tài chính Mỹ trực tiếp phát
hành thì tình thế ắt sẽ trở thành cơn ác mộng lớn đối với các nhà tài phiệt
Ngân hàng quốc tế.
Năm 1933, sau khi Roosevelt giúp các nhà tài phiệt
Ngân hàng quốc tế hủy bỏ chế độ bản vị vàng, thực tế lưu thông tiền tệ của Mỹ
đã nằm dưới sự kiểm soát của chế độ “bản vị bạc.” Lúc này, ba loại tiền tệ chủ
yếu đều có thể tự do hoán đổi thành bạc trắng. Nếu không hủy bỏ chế độ dùng bạc
trắng để bảo đảm cho tiền tệ, sự nghiệp “tiền tệ giá rẻ” và “thâm hụt tài
chính” sẽ gặp phải rào cản nghiêm trọng. Và như vậy, kế hoạch mà các nhà Ngân
hàng quốc tế hằng mơ ước theo đuổi – thông qua công cụ tài chính tạo ra nạn lạm
phát tiền tệ để tước đoạt của cải của nhân dân – có còn thực hiện hay không?
Với trách nhiệm nặng nề trong việc thúc đẩy cuộc
Chiến tranh Thế giới lần thứ hai trong khi nguồn tài chính thâm hụt trên quy mô
lớn cộng thêm những khoản chi khổng lồ để tái thiết nền kinh tế châu Âu sau chiến
tranh cũng như việc sa lầy trong cuộc chiến tranh Triều Tiên hay chiến tranh Việt
Nam, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã phát hành công trái với quy mô lớn. Tuy nhiên,
động thái này đã bị phát giác. Bắt đầu từ thập niên 40, người dân Mỹ đã không
ngừng chuyển đổi tiền giấy thành tiền bạc và bạc thỏi nguyên chất khiến cho lượng
dự trữ bạc trắng khổng lồ của Bộ Tài chính giảm xuống nghiêm trọng. Nhu cầu đối
với bạc trắng trong công nghiệp điện tử và công nghiệp hàng không vũ trụ bắt đầu
phát triển mạnh mẽ vào những năm 50 đã tăng lên nhanh chóng khiến cho tình hình
thêm căng thẳng. Đến đầu thập niên 60, khi Kennedy lên nhậm chức, lượng dự trữ
bạc trắng của Bộ Tài chính đã giảm xuống còn 1,9 tỉ ounce. Đồng thời, giá bạc
trên thị trường cũng đột ngột tăng mạnh, một đồng tiền bạc có giá trị tương
đương một đô-la trước đây giờ tăng lên 1,29 đô-la. Ngay say khi “Chứng chỉ bạc
trắng” được hoán đổi thành bạc, “Chứng chỉ bạc trắng” cũng tự nhiên bị loại bỏ
khỏi dòng lưu thông tiền tệ. Như vậy, hiệu ứng của quy luật Gresham “tiền xấu đẩy
lùi tiền tốt” đã hiện rõ.
Sắc lệnh 11110 của Kennedy đã ra đời trong bối cảnh
như vậy.
Việc bảo vệ bạc trắng và phế bỏ chế độ dùng bạc trắng bảo đảm cho tiền tệ đã trở thành tiêu điểm tranh đấu giữa Kennedy và các nhà Ngân hàng quốc tế.
Trích Song Hong Bing, Chiến Tranh Tiền Tệ Phần 1, Chương 7.
Đọc tiếp:
Nhận xét
Đăng nhận xét