"CDO tổng hợp": rác độc cô đặc có độ tinh khiết cao
Trong một số
tình huống nào đó, ngân hàng đầu tư xuất phát từ mục đích quảng bá "đạo đức
nghề nghiệp" và tăng cường niềm tin của nhà đầu tư, trong tay họ cũng sẽ nắm
giữ lại một ít "rác độc cô đặc". Để khiến phần tài sản kịch độc này
cũng có thể tạo ra lợi ích kinh tế, các ngân hàng đầu tư thông minh tuyệt đỉnh
lại nghĩ ra một diệu kế.
Như ở trước
chúng ta đã đề cập, lối tư duy của phố Wall chính là chỉ cần có dòng tiền mặt
tương lai thì phải nghĩ mọi cách để biến thành chứng khoán. Bây giờ, tài sản
"rác độc cô đặc" trong tay các ngân hàng đầu tư vẫn chưa xuất hiện vấn
đề vi phạm hợp đồng nghiêm trọng nào, múc thu nhập lãi suất hàng tháng vẫn được
xem là ổn định, nhưng trong tương lai rất có thể sẽ xảy ra rủi ro. Vậy phải làm
thế nào? Họ phải tìm lối thoát cho viễn cảnh không mấy dễ chịu này, phải mua một
gói bảo hiểm cho khả năng vi phạm hợp đồng trong tương lai, đây chính là Hợp đồng
bảo hiểm nợ xấu – CDS (Credit Default Swap).
Trước khi
giới thiệu loại sản phẩm này, các ngân hàng đầu tư cần phải sáng tạo ra một hệ
thống lý luận để giải thích cho tính hợp lý của nó. Họ đem lợi tức của CDO chia
thành hai phần độc lập, một là phí tổn hay vốn, hai là phí tổn rủi ro vi phạm hợp
đồng. Nay phải đem phần rủi ro vi phạm hợp đồng này chuyển sang cho người khác,
việc này gây tổn thất nhất định về chi phí.
Nếu có nhà
đầu tư đồng ý đảm nhận rủi ro vi phạm hợp đồng CDO, vậy thì anh ta sẽ nhận được
tiền bảo hiểm vi phạm hợp đồng do các ngân hàng đầu tư chi trả theo từng giai
đoạn. Đối với nhà đầu tư, dòng tiền bảo hiểm được chi trả theo từng giai đoạn
này chẳng khác gì dòng tiền của chứng khoán thông thường. Đây chính là nội dung
chủ yếu của hợp đồng CDS. Trong quá trình này, nhà đầu tư đảm nhận phần rủi ro
không cần phải chi ra bất cứ khoản tiền vốn nào, cũng không có bất kỳ mối liên
hệ nào với tài sản được bảo hiểm, anh ta chỉ cần đảm nhận rủi ro vi phạm hợp đồng
tiềm ẩn của CDO, và có thể nhận được một khoản bảo hiểm chi trả theo từng giai
đoạn. Do thông tin không đầy đủ, khả năng phán đoán của nhà đầu tư thông thường
đối với rủi ro vi phạm hợp đồng không thể nào chính xác như các ngân hàng đầu
tư, cho nên rất nhiều người bị hấp dẫn bởi mức lợi ích bề nổi mà xem nhẹ rủi ro
tiềm ẩn.
Lúc bấy giờ,
tuy "rác độc cô đặc" về lý thuyết vẫn nằm trong tay ngân hàng đầu tư,
nhưng rủi ro vi phạm hợp đồng của nó đã được chuyển sang cho người khác. Ngân
hàng đầu tư được hưởng lợi hoàn toàn.
Vốn dĩ đến
lúc này, ngân hàng đầu tư xem như đã "thành công viên mãn", nhưng bản
tính tham lam của con người chẳng bao giờ có điểm dừng, chỉ cần chưa xảy ra
chuyện gì thì cuộc chơi vẫn sẽ tiếp tục với những hình thức mạo hiểm hơn.
Tháng 5 năm
2005, một loạt "các thiên tài tài chính siêu hạng" của phố Wall và
thành phố tài chính London cuối cùng đã "bào chế thành công" một sản
phẩm mới trên nền tảng CDS: "CDO tổng hợp" (Synthetic CDO) – một loại
tài sản "rác độc cô đặc có độ tinh khiết cao". Tư duy thiên tài của
các ngân hàng đầu tư là tập hợp dòng tiền bảo hiểm vi phạm hợp đồng để chi trả
cho các đối tác CDS, rồi lại căn cứ theo hệ số rủi ro mà đóng vào trong các hộp
quà tặng khác nhau, rồi lại đi gõ cửa các hãng Moody's và Standard &
Poor's. Moody's trầm tư hồi lâu, cảm thấy không ổn. Không lấy được đánh giá xếp
hạng thì tất cả những lời thuyết minh cũng chỉ là lý luận suông. Việc này có thể
khiến các ngân hàng đầu tư buồn bực nao lòng.
Công ty
Lehman Brothers là cao thủ hàng đầu thế giới hiện nay trong lĩnh vực "CDO
tổng hợp", các "nhà khoa học tài chính" của công ty này đã giải
được bài toán hóc búa tầm thế giới về việc đánh giá tài sản của "CDO tổng
hợp hạng phổ thông" (Equity Tranche), thứ được xem là độc nhất trong đống
"rác độc cô đặc độ tinh khiết cao" này vào tháng 6 năm 2006. "Cuộc
cách mạnh" của họ nằm ở chỗ đem dòng tiền vốn do tài sản "CDO tổng hợp
hạng phổ thông" sản sinh ra tích trữ lại thành một "hồ tiền vốn"
dự phòng, một khi xảy ra vi phạm hợp đồng, "hồ tiền vốn" dự phòng này
sẽ khởi động chức năng khẩn cấp là cung ứng "dòng tiền mặt". Biện
pháp này đã tăng cường sự tín nhiệm đối với "CDO tổng hợp hạng phổ
thông". Cuối cùng, hãng Moody's đã cấp tiêu chuẩn AAA cho đống "rác độc
cô đặc độ tinh khiết cao" này.
Sức hấp dẫn
đầu tư "CDO tổng hợp" đã đạt mức đỉnh điểm, nó quyến rũ như vậy, bất
cứ nhà đầu tư nào cũng đều sẽ có cảm giác như được gặp thiên thần hạ giới. Tưởng
tượng mà xem, trước đây khi đầu tư trái phiếu CDO, để có được dòng tiền mặt, bạn
cần phải đầu tư tiền thật bạc thật, hơn nữa còn phải chịu rủi ro đầu tư có thể
xảy ra. Nay tiền của bạn không cần dùng đến, vẫn có thể đem bỏ vào thị trường
chứng khoán hoặc những chỗ khác để nó tiếp tục sinh lời, bạn chỉ cần chịu một
chút rủi ro thì sẽ nhận được dòng tiền mặt ổn định. So với CDS, đây rõ ràng là
sự lựa chọn đầy hấp dẫn, hơn nữa sản phẩm đầu tư này đều đạt tiêu chuẩn AAA của
các hãng Moody's và Standard & Poor's.
Không cần
chi tiền mà vẫn cố thể thu được dòng tiền ổn định, hơn nữa rủi ro cực kỳ thấp,
vì chúng là sản phẩm "CDO tổng hợp" đạt tiêu chuẩn AAA. Kết quả không
khó tưởng tượng, hàng loạt quỹ ủy thác của Chính phủ, quỹ trợ cấp hưu trí, quỹ
giáo dục, các giám đốc quỹ mạo hiểm, ngoài ra còn có một lượng lớn các quỹ đầu
tư nước ngoài nô nức nhảy vào, trong điều kiện chẳng động đến một phân tiền quỹ
của họ mà đã tăng thêm được lợi ích cho quỹ, và tất nhiên còn có mức tiền thưởng
cao ngất của bản thân họ.
Ngoài các
quỹ đầu tư lớn là chủ mua chủ yếu của "CDO tổng hợp" ra, các ngân
hàng đầu tư còn nhắm vào quỹ đầu tư thanh khoản vốn yêu thích rủi ro lớn lợi tức
cao, họ đã đặc biệt chế ra một loại sản phẩm "CDO tổng hợp" gọi là
trái phiếu không trái tức (Zero Coupon) dành cho quỹ đầu tư thanh khoản. Sự
phát triển lớn nhất giữa nó với các sản phẩm "CDO tổng hợp" khác nằm ở
chỗ, các sản phẩm khác không cần đầu tư vốn đã có thể thu được tiền, nhưng nhược
điểm chết người là cần phải chịu trách nhiệm mọi rủi ro trong toàn bộ thời gian
nắm giữ, điều này có thể khiến toàn bộ khoản đầu tư mất trắng. Còn sản phẩm
trái phiếu công trái tức thì cần đầu tư một phần vốn theo mệnh giá, hơn nữa
không được hưởng lợi tức từ dòng tiền chi trả bảo hiểm, nhưng đợi đến khi CDO đến
hạn sẽ được hưởng giá trị mệnh giá của toàn bộ số trái phiếu nắm giữ, chỉ cần
phải khấu trừ tổn thất vi phạm hợp đồng và phí tổn. Về bản chất, sản phẩm này
giống như giao dịch quyền chọn, rủi ro lớn nhất theo kiểu "được ăn cả, mất
chẳng bao nhiêu". Quỹ đầu tư thanh khoản cùng lắm là mất đi một khoản tiền
đầu tư ban đầu, nhưng nếu không xảy ra vi phạm hợp đồng thì có thể kiếm được bộn
tiền, thật ra viễn cảnh tươi đẹp này là thứ mà quỹ đầu tư thanh khoản không thể
nào kiểm soát được. Ngân hàng đầu tư lẽ tất nhiên đã hiểu quá rõ ý định của
giám đốc quỹ đầu tư thanh khoản, cho nên mới có thể thiết kế ra một sản phẩm
"tinh tế hợp ý" như vậy. Vai trò của ngân hàng đầu tư chính là kích
thích và lợi dụng lòng tham không đấy của đối phương, còn bản thân mình luôn đứng
ở thế thất bại, và như vậy quỹ đầu tư thanh khoản chỉ còn biết trông mong vào vận
may của mình.
Sự sáng tạo
về sáng kiến tài chính của phố Wall gần như vô tận. Ngoài các sản phẩm CDO,
CDS, CDO tổng hợp, họ còn phát minh ra một loạt các sản phẩm mới như "CDO
bình phương" (CDO2), "CDO lập phương" (CDO3), "CDO N
phương" (CDOn).
Thống kê của
Fitch cho thấy, năm 2006, thị trường chứng khoán phái sinh dạng tín dụng đã đạt
đến quy mô khủng khiếp: 50.000 tỉ USD. Từ năm 2003 đến năm 2006, thị trường này
đã phát triển bùng nổ khi tăng gấp 15 lần! Hiện nay, quỹ đầu tư thanh khoản đã
trở thành lực lượng chính của thị trường chứng khoán phái sinh dạng tín dụng
này, độc chiếm 60% thị phần.
Ngoài ra,
thống kê của BIS cho thấy, quý IV năm 2006, lượng phát hành mới sản phẩm
"CDO tổng hợp" đã đạt 92 tỉ USD, quý I năm 2007 lượng phát hành
"CDO tổng hợp" là 121 tỉ USD, quỹ đầu tư thanh khoản chiếm 33% thị phần.
Ai là lực lượng chính đầu tư vào thị trường rác độc cô đặc có độ tinh khiết cao
này? Kết quả điều tra rất đáng kinh ngạc, đó chính là các "quỹ bảo thủ"
bao gồm quỹ trợ cấp hưu trí, quỹ bảo hiểm và các nhà đầu tư nước ngoài, hơn nữa
những khoản đầu tư này lại tập trung đổ vào "CDO tổng hợp hạng phổ
thông", thứ được đánh giá là độc nhất trong nhóm "CDO tổng hợp".
Trích Song Hong Bing, Chiến Tranh Tiền Tệ Phần 1, Chương 10.
Đọc tiếp:
Nhận xét
Đăng nhận xét