Lời giới thiệu
Năm 2001,
khủng hoảng nợ công của châu Âu bùng nổ, đà hồi phục kinh tế toàn cầu bị lay động
dữ dội, luận thuyết về sự sụp đổ của đồng Euro lại được dịp lan truyền khắp nơi,
sóng xung kích kinh tế bắt nguồn từ châu Âu khiến cho toàn thế giới đều cảm thấy
lạnh gáy.
Bản chất của
"khủng hoảng đồng Euro" chính là sự khủng hoảng chất lượng của tài sản
thế chấp phía sau đồng Euro. Tài sản thế chấp của đồng Euro dựa vào trọng tâm
là khối nợ quốc gia của 17 nước thành viên, nguồn tài chính gánh đỡ là nguồn
thuế quốc gia, trong khi đó nguồn thuế lại phụ thuộc vào hoạt động kinh tế của
các quốc gia. Do đó, xét từ bề nổi, sự khủng hoảng chính là sự không tương
thích trong khu vực đồng tiền chung châu Âu. Nhưng trên thực tế, chính sự rạn vỡ
trong mô thức phát triển kinh tế của hai khu vực Bắc và Nam châu Âu mới là căn
nguyên của vấn đề.
Kể từ khi đồng
Euro ra đời, các quốc gia từ phía Bắc khu vực đồng tiền chung châu Âu mà đại diện
là Đức và Hà Lan, đã tận dụng triệt để chính sách tiền tệ lãi suất thấp và mức
độ lạm phát thấp nhằm tăng cường sức cạnh tranh công nghiệp. Điều đó diễn ra
trong bối cảnh hết sức có lợi cho các quốc gia này do các nước Nam Âu không thể
phá giá đồng tiền riêng của mình để cạnh tranh. Các sản phẩm công nghiệp chất
lượng cao và giá thành rẻ của Đức đã không ngừng công phá và xâm lấn thị trường
Nam Âu. Do đó Đức tích lũy được khối lượng lớn thặng dư thương mại, kinh tế
phát triển ổn định, nguồn tài chính dồi dào. Còn các chủ thể kinh tế Nam Âu
trong quá trình cạnh tranh với Bắc Âu đã dần dần tan đàn xẻ nghé. Mức lãi suất
thấp của khu vực đồng tiền chung châu Âu đã kích thích nguy cơ lạm phát tài sản
của Nam Âu, mà trung tâm là bong bóng bất động sản. Việc sử dụng hiệu ứng tài
chính phúc lợi giả tạo để kích thích nhu cầu tiêu dùng và thúc đẩy tăng trường
kinh tế, mô thức phát triển kinh tế với hình mẫu lạm phát tài sản đã thay thế
cho mô thức tăng trưởng kinh tế thực thể đang trên đà suy yếu.
Trong khi
đó, ở Nam Âu, sự phồn vinh cực độ của thị trường bất động sản và giá cả tư sản
không ngừng tăng cao đã kích thích nhu cầu mua bán các sản phẩm tiêu dùng công
nghiệp của Bắc Âu. Nhờ đó, kinh tế Bắc Âu càng thêm trợ lực, viễn cảnh kinh tế
lớn mạnh trở nên rộng mở hơn bao giờ hết. Đồng thời, bữa tiệc thịnh soạn mang
tên bong bóng tư sản Nam Âu lại thu hút một lượng lớn nguồn vốn tư bản Bắc Âu,
tiến thêm một bước trong việc đẩy cao giá cả tư sản Nam Âu. Đúng là một khung cảnh
phồn vinh tuyệt hảo của việc đổ thêm dầu vào lửa, dệt hoa trên gấm! Các quốc
gia như Tây Ban Nha, Hy Lạp chính là những đại diện điển hình của mô thức này.
Thị trường bất động sản leo thang, giá cả tư sản tăng nhanh chống mặt, các nguồn
vốn, ngoại lai khổng lồ không ngừng đổ vào, quy mô tiêu dùng tăng mạnh, nguồn
tài nguyên thuế vô cùng đồi dào. Nhưng hệ lụy đi cùng với đó là thâm hụt thường
mại ngày càng lớn, thu-chi tài chính trở nên vô độ, mức nợ ngân sách tăng chóng
mặt.
Sự phồn thịnh
mà Nam Âu "mượn" đến rất nhanh, nhưng đi còn nhanh hơn. Khi tốc độ
tăng trưởng nợ vượt xa so với tốc độ tăng thu nhập thì sự đứt gãy của chuỗi vốn
chỉ còn là vấn đề thời gian. Khi bong bóng bất động sản 2011 vỡ tung, giá cả tư
sản ở các quốc gia Nam Âu sụt giảm khủng khiếp, mức độ tiêu dùng co lại. Cùng với
đó, đầu tư ảm đạm, thất nghiệp trầm trọng, nguồn thu thuế giảm sút, thương mại
tiêu điều, Nam Âu rơi vào cục diện rủi ro tháo vốn ra nước ngoài và nguy cơ rủi
ro tín dụng ở mức cao.
Nếu nhìn thấu
được bản chất của khủng hoảng nợ công châu Âu, hiển nhiên là để thực sự khôi phục
nền kinh tế châu Âu, thì không thể chỉ đề xuất ra những biện pháp ứng cứu cấp
thiết như "Tài chính liên minh", "Ngân hàng liên minh",
"Trái phiếu Euro" là có thể giải quyết tận gốc vấn đề.
Thế nhưng,
xét theo những biện pháp ứng phó do Liên minh châu Âu đề xuất, "tài chính
liên minh" sẽ trở thành Bộ Tài chính thống nhất của Liên minh châu Âu, thu
nạp chủ quyền tài chính của các quốc gia. "Ngân hàng liên minh" sẽ nắm
quyền giám sát quản lý tài chính của các quốc gia. Còn mục đích của "trái
phiếu châu Âu" lại nhằm thay thế chủ quyền tín dụng của các quốc gia. Thêm
nữa, khi Ngân hàng Trung ương châu Âu đã nắm giữ quyền phát hành tiền tệ, thì hậu
khủng hoảng, chủ quyền tiền tệ của các quốc gia trong liên minh châu Âu sẽ bị
triệt tiêu hoàn toàn!
Có lẽ kết cục
của khủng hoảng nợ công châu Âu không phải là sự giải thể của đồng Euro, mà là
đẩy đổ cải cách, các quốc gia bị ép phải chấp tay dâng hiến chủ quyền tài
chính, và cuối cùng tăng tốc để sinh ra cái gọi là "Hợp chủng quốc châu
Âu!" Trải qua cuộc khủng hoảng lần này, rốt cuộc ai mời là người hưởng lợi
lớn nhất? Hiển nhiên không phải là Chính phủ các nước, bởi quyền lực chủ yếu của
họ sẽ mất đến tận gốc. Cũng không phải là nhân dân các nước, vì họ sẽ bị ép phải
đứng ra "thanh toán" cho cuộc khủng hoảng lần này. Vậy người hưởng lợi
lớn nhất rốt cuộc là ai? Đó chính là nguồn vốn!
Nhìn theo một
khía cạnh khác, cuộc khủng hoảng này có thể coi là cuộc so kè giữa "chủ
quyền" và "chủ quyền tài chính".
Quyền năng
tối cao của nguồn vốn tư bản là phá vỡ mọi hạn chế đối với nguồn vốn, dùng tiền
tệ để thống lĩnh kinh tế, dùng kinh tế để chèo lái chính trị, dùng "quyền
lực tài chính" để xưng bá thiên hạ! Thế nhưng, nguồn vốn tư bản thường giới
hạn bởi biên giới chủ quyền và sự quản lý giám sát tài chính giữa các quốc gia.
Trong một quốc gia, nguồn vốn tư bản sẽ buộc phải đối diện với nhiều sự gò ép.
Bên trên là sự kiểm soát ngặt nghèo của nghị viện, phía dưới là sự khống chế của
công đoàn, ở giữa lại chịu ảnh hưởng nặng nề từ mức thuế và phúc lợi xã hội
cao, nên nó khó có thể tự do lưu động và tùy ý trục lợi. Vì vậy, việc suy yếu
hóa chủ quyền, thủ tiêu biên giới chủ quyền, xóa bỏ quyền lực chủ quyền và biến
châu Âu thành một khối thống nhất đã làm cho nguồn vốn có thể tự do tung hoành
ngang dọc mà không bị khống chế. Châu Âu trở thành một lục địa rộng lớn do tiền
tệ thống trị chính là "Hợp chúng quốc châu Âu" trong lý tưởng!
Nếu như
không có sự soi chiếu lịch sử thì cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu xảy ra trước
mắt, quả thực sẽ khiến cho tất cả chúng ta phải choáng váng. Xét từ ý nghĩa đó,
cuốn sách này muốn mang đến cho độc giả cái tinh thần quật khởi của thế lực tài
chính châu Âu gần 300 năm nay. Chúng ta có thể coi cuốn sách này là "tiền
truyện của khủng hoảng nợ công châu Âu".
Sự quật khởi
của quyền lực tài chính không phải là một lý thuyết ảo tưởng, quá trình này đã
đi cùng với sự thịnh suy của 17 đại gia tộc trong lĩnh lực tài chính. Họ đều từng
phát huy sức ảnh hưởng to lớn của mình đối với nền kinh tế, quyền lực chính trị
và chiến tranh xung đột giữa các quốc gia. Từ đó để thấy sự ra đời của Liên
minh châu Âu và sự xuất hiện của đồng Euro có liên hệ mật thiết với sự tồn tại
của các gia tộc tài chính này. Tương tự như vậy, phương hướng của khủng hoảng nợ
công châu Âu, vận mệnh của đồng Euro, cùng với sự xuất hiện của Hợp chúng quốc
châu Âu trong tương lai, vẫn có sự tương quan mật thiết với họ.
Năm 2009,
trong ấn bản thứ nhất của cuốn sách này, tôi đã đưa ra ba dự đoán quan trọng.
Thứ nhất, kinh tế Âu Mỹ sẽ vô cùng ảm đạm trong một thời gian dài (ít nhất là
10 năm), dù họ có nới lỏng chính sách tiền tệ hay kích thích tài chính, về cơ bản
đều không hiệu quả. Thứ hai, khi khái niệm "lượng khí thải carbon" vẫn
còn là tương đối xa lạ với Trung Quốc, sẽ phát huy tác dụng ngày càng quan trọng
đối với kinh tế xã hội; nó sẽ bị "tài chính hóa" và "tiền tệ
hóa". Thứ ba, loại tiền tệ khu vực sẽ từng bước thay thế loại tiền tệ hóa
chủ quyền và hướng đến sự thống nhất tiền tệ trên toàn thế giới.
Ba năm sau,
nền kinh tế thế giới vẫn chưa thể giống như những đáng giá lạc quan ban đầu của
các quốc gia. Sự nới lỏng tiền tệ và kích thích tài chính khó có thể đạt được
hiệu quả lâu bền. Nền kinh tế Mỹ sau khi trải qua hai đợt nới lỏng tiền tệ, tổng
dư nợ quốc gia đã tăng vọt lên ngưỡng 50%, trong khi tình trạng thất nghiệp vẫn
ở mức trên 8%. Nếu cộng thêm số lượng người làm việc bán thời gian, theo thời vụ
và từ bỏ hy vọng tìm việc làm thì trên thực tế, tỉ lệ thất nghiệp còn chạm mức
15%! Đây là tình trạng khốn khó nghiêm trọng chưa từng có kể từ đợt khủng hoảng
những năm 30 của thế kỷ XX. "Liều thuốc trợ tim" cho tiền tệ rõ ràng
chưa cho thấy hiệu quả. Khi giấc mộng hồi phục kinh tế Âu Mỹ bị gián đoạn giữa
chừng, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và các quốc gia mới nổi cũng
giảm xuống rõ rệt, nền kinh tế thế giới đang lún sâu vào một vũng lầy hiểm ác
hơn nữa.
Trong vòng
ba năm qua, khái niệm "lượng khí thải carbon" đã giành được nhiều sự
chú ý từ các nhà lãnh đạo quốc gia trên thế giới, đến những người dân bình thường.
Giao dịch lượng khí thải carbon của các quốc gia Âu Mỹ đã trở thành một sản phẩm
trọng yếu trên thị trường tài chính, còn Sở giao dịch Lượng khí thải Carbon của
Trung Quốc hiện cũng đang tích cực được xây dựng. Năm 2012, trong những việc
làm thu hút đầu tư nhằm ổn định tăng trưởng kinh tế do chính phủ Trung Quốc liệt
kê ra, thì tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu khí thải là hạng mục thu hút rất
nhiều sự quan tâm.
Nếu như sự
ra đời của Hợp chúng quốc châu Âu là kết quả tất yếu của sự quật khởi quyền lực
tài chính, vậy thì đồng Euro với tư cách là bài test quan trọng của một loại tiền
tệ khu vực, chắc chắn sẽ trở thành dấu mốc quan trọng trên còn đường hướng tới
sự thống nhất tiền tệ trên thế giới!
Nhận xét
Đăng nhận xét